ในปัจจุบันงานวิจัยทางวิทยาศาตร์การแพทย์มีการพัฒนาการใช้สัตว์ทดลองเพื่อศึกษาในรูปแบบต่างๆ มากขึ้น หนึ่งในการศึกษาที่กำลังได้รับความสนใจคือ การศึกษาในสัตว์ตัวแบบหรือที่เรียกว่า Animal model ซึ่งหมายถึง สัตว์ที่เป็นตัวแทนของสิ่งที่เราต้องการศึกษา (ที่มา; สำนักงานมาตรฐานการเลี้ยงและใช้สัตว์เพื่องานทางวิทยาศาสตร์) ในงานวิจัยที่มีการศึกษาเกี่ยวกับภาวะความเจ็บป่วยของมนุษย์ จะมีการใช้สัตว์ทดลองที่ถูกเหนี่ยวนำด้วยวิธีการต่างๆ ให้เกิดภาวะความผิดปกติที่ผู้ศึกษาสนใจเป็นตัวแทนในการศึกษานั้น และจากรูปแบบในการศึกษานี้อาจทำให้สัตว์ได้รับบาดเจ็บหรือมีความผิดปกติในการดำรงชีวิตได้ ดังนั้นเพื่อความปลอดภัยและสวัสดิภาพของสัตว์ทดลองตามมาตรฐานสากลรวมทั้งเรื่องของจรรยาบรรณในการใช้สัตว์จึงจำเป็นต้องได้รับการดูแลจากสัตวแพทย์อย่างใกล้ชิด

                 การศึกษาใน Animal model ถือเป็นการศึกษาอีกอย่างหนึ่งที่ได้รับความสนใจจากกลุ่มนักวิจัย ทั้งภายในประเทศและต่างประเทศเป็นอย่างมาก จากความสำคัญดังกล่าว สำนักงานการสัตวแพทย์ ศูนย์สัตว์ทดลองแห่งชาติ มหาวิทยาลัยมหิดล จึงศึกษาและพัฒนาเกี่ยวกับการทำ Animal model อย่างต่อเนื่อง โดยได้ดำเนินการพัฒนา Animal model ด้วยวิธีการผ่าตัด (Surgical animal model) ซึ่ง Surgical animal model ที่กำลังพัฒนาได้แก่

                 – การทำ Arterio-Venous shunt สร้างทางเชื่อมระหว่างเส้นเลือดแดงและเส้นเลือดดำ ให้การไหลเวียนเลือดจากเส้นเลือดแดงไปยังเส้นเลือดดำโดยตรง เพื่อใช้เป็น Animals model สำหรับงานวิจัยและงานทดสอบต่างๆ เช่น กลไกการทำงานและการออกฤทธิ์ของยาหรือสารต่างๆต่อการออกฤทธิ์ต้านการเกาะกลุ่มของเกล็ดเลือด (Takayuki et al., 2012 )

                 – การผ่าตัดต่อมพิทูอิทารีในหนูแรท (Development of Hypophysactomized Rat) สำหรับรองรับงานวิจัยในประเทศที่ทำการทดสอบประสิทธิภาพของ Growth hormone ในระดับก่อนคลินิก (Preclinical trail) (Closset et al., 1991)

                  – การทำ Ovariectomy โดยการผ่าตัดเอารังไข่ของสัตว์ทดลองเพศเมียออกไปเพื่อเป็น Animal model สำหรับงานวิจัยหรืองานทดสอบต่างๆ เช่น การขาดฮอร์โมน Estrogen ที่มีผลต่อการเปลี่ยนแปลงทางสรีรวิทยาในสัตว์ทดลอง (Jee and Yao, 2001)

                 – การทำ Splenectomy, Adrenalectomy, Jugular vein catheterization, Simple injectable implant, Biomaterial bone implantation with craniotomy และ Biomaterial bone implantation in long bone อยู่ในระหว่างการศึกษาพัฒนา เพื่อนำไปใช้ในงานวิจัยหรืองานทดสอบต่อไป

                  ปัจจุบัน Animal model บางส่วนได้ถูกนำไปใช้ในโครงการวิจัยต่างๆแล้ว และบางส่วนอยู่ในระหว่างศึกษาพัฒนาและจัดทำคู่มือปฏิบัติการการผ่าตัด เพื่อเป็นข้อมูล และแนวทางในการดำเนินการพัฒนา Animal model ด้วยวิธีการผ่าตัด แก่สัตวแพทย์ นักวิจัย นักวิทยาศาสตร์ เพื่อต่อยอดองค์ความรู้, รองรับงานวิจัยทางด้านวิทยาศาสตร์การแพทย์ และขยายผลการศึกษาในเรื่องอื่นๆต่อไป

แหล่งที่มา :

Closset, J., D. Dombrowicz, M. Vandenbroeck, and G. Hennen. 1991. Effects of bovine, human and rat growth hormones on immature hypophysectomized rat testis. Growth Regul 1(1):29-37.

Jee WS and Yao W. 2001. Overview: animal models of osteopenia and osteoporosis. J Musculoskelet Neuronal Interact 1(3): 193-207

Takayuki, Ose, Watabe Hiroshi, Hayashi Takuya, Kudomi Nobuyuki, Hikake Masaaki, Fukuda Hajime, et al. 2012. Quantification of regional cerebral blood flow in rats using an arteriovenous shunt and micro-PET. Nuclear medicine and biology 39 (5): 730-41.